328 / 476
Alt İşverenlik İlişkisi İçin Gerekli Şartlar ve İhale Makamı
Kavramı
Ancak, bir işin yapılmasının bir başka işverene bırakıldığı her du-
rumda alt işverenlik ilişkisi bulunmamaktadır. Alt işverenlik sözleşme-
sinden bahsedebilmek için, İK m. 2/7’den çıkan ve doktrin tarafından
benimsenen bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar; (i) işyerinde işçi ça-
lıştıran asıl işverenin varlığı, (ii) işin asıl işverene ait işyerinde yapıl-
ması, (iii) işin işyerinde üretilen mal ve hizmet üretimine ilişkin olma-
sı, (iv) işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık ge-
rektiren bir iş olması, (v) işçilerin sadece asıl işverenin işyerinde çalış-
tırılması olarak belirlenebilir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, alt işverenlik ilişkisinin söz konu-
su olabilmesi için bu şartların tamamının bir arada bulunması gerekir;
şartlardan bir veya birkaçının bir arada bulunması yeterli değildir.
Alt işverenlik ilişkisi için aranan şartlardan ilki, “işyerinde işçi ça-
lıştıran asıl işverenin varlığı”dır. Alt işverenlik ilişkisinden bahsedebil-
mek için ilgili işyerinde, asıl işverenin işçilerinin çalıştırılması zorunlu-
dur. Asıl işverenin o işyerinde işçi çalıştırarak işveren sıfatını koruma-
sı, işin bütününün yapılmasını alt işverene devretmemiş olması gerekir.
Bu durumda, anahtar teslimi bir binanın yapımını üstlenen kişi alt işve-
ren değil, asıl işveren niteliğini taşır
1
. Binanın yapımı işini veren işve-
ren ise ihale makamı olarak değerlendirilir ve asıl işveren – alt işveren
ilişkisinde yer almaz. Zira asıl işveren o işyerinde işçi çalıştırmıyor ise
alt işverenlik ilişkisinin varlığı için gerekli şartların bulunmadığı görü-
lecektir. “Örneğin, Karayolları Genel Müdürlüğü, ihale suretiyle bir yo-
lun bütününün yapımını bir şirkete (müteahhide) verse, bu şirketle ge-
nel müdürlük arasında bir asıl işveren alt işveren ilişkisi oluşmaz.”
2
Projelerin bir kısmında da ihale makamları, projenin sözleşmede
kararlaştırılan haline uygunluğunun denetlenmesi amacıyla personel
istihdam edebilir. Ancak üstleniciyi kontrol etmek üzere ihale makamı-
nın birkaç kişiyi istihdam etmesi sonucu değiştirmemelidir
3
.
314
HUKUK POSTASI 2012
1
Süzek, Sarper
, İş Hukuku, 3. Bası, İstanbul 2006, s. 137.
2
Süzek, Sarper
, age, s. 137.
3
Kılıçoğlu, Mustafa / Şenocak, Kemal
, İş Kanunu Şerhi, 2. Baskı, İstanbul 2008, s. 68.