250 / 476
anlamda şeffaflık sağlanarak ayrımcılığın engellenmesinin tek yolu,
dikey bütünleşik teşebbüsleri ayrımcılık yapmaya teşvik eden unsuru
ortadan kaldırarak şebeke faaliyetleri ile üretim faaliyetleri arasında
mülkiyet ayrıştırmasına gidilmesidir. Bu şekilde dikey bütünleşik te-
şebbüsler için dağıtım ve iletim bakımından mülkiyet ayrıştırması ön-
görülür.
Türk Hukukunda Ayrıştırma
Türk Hukuku bakımından ise ayrıştırma 4628 sayılı Elektrik Piya-
sası Kanunu (“Kanun”) ve 4 Ağustos 2002 tarihli ve 24836 sayılı Res-
mi Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin
(“Yönetmelik”) çeşitli hükümleri ile öngörülmüştür. Yönetmelik uya-
rınca, piyasada birden fazla faaliyette bulunan ve/veya aynı faaliyeti
birden fazla tesiste veya bölgede yürüten lisans sahibi tüzel kişiler, li-
sansa tabi her bir faaliyet veya faaliyette bulunulan her bir tesis veya
bölge ile piyasa faaliyetini tamamlayan ve/veya gereği olan faaliyetler
ve piyasa faaliyeti sonucu oluşan yan ürünlere ilişkin faaliyetleri için
ayrı hesap ve kayıt tutmakla yükümlüdür.
Kanun ise birden fazla ayrıştırma hükmü öngörür. İlk olarak Yönet-
melik ile paralel olarak birden fazla lisansa sahip olan ve/veya aynı fa-
aliyeti birden fazla tesiste yürüten tüzel kişiler, lisansa tabi her faaliyet
ve tesis için ayrı hesap ve kayıt tutmak zorundadır. Üretim şirketlerinin,
dağıtım şirketleri ile iştirak ilişkisine girmeleri mümkündür; ancak üre-
tim şirketleri dağıtım şirketleri bünyesinde kontrol oluşturamazlar.
Özel sektör dağıtım şirketleri, dağıtım veya perakende satış faali-
yeti dışında, üretim lisansı almak kaydıyla üretim tesisi kurabilir. An-
cak bu durumda hesapların ayrı tutulması gerekir. Bunun yanında da-
ğıtım şirketi, sahibi olduğu veya iştirak ilişkisinde bulunduğu üretim
şirketi veya şirketlerinden, ülke ortalama elektrik toptan satış fiyatını
geçmeyecek fiyattan elektrik enerjisi satın alabilir.
Kanun ile getirilen bir diğer temel ayrıştırma kuralı ile hukuki ay-
rıştırma öngörülerek dağıtım şirketlerinin, üretim ve perakende satış
faaliyetlerini, 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren ancak ayrı tüzel kişilik-
ler altında yürütebileceği düzenlenmiştir.
Bu kapsamda, EPDK tarafından alınan Karar uyarınca, dağıtım li-
sansına sahip tüzel kişiler tarafından yapılan dağıtım ve perakende sa-
236
HUKUK POSTASI 2012