38 / 375
HUKUK POS TAS I 2 0 1 0
24
Karşılıklılık temelinde, mahkeme yabancı kişiyi teminat yatırma yü-
kümlülüğünden muaf tutabilir.
Tanıma ve tenfiz şartları
Hukuk davalarına ilişkin yabancı mahkeme kararları (istisnaî olarak,
ödeme kararı içeren ceza ilamları da dâhildir) tanıma ve tenfize tâbi olur.
Karşılıklılık
MÖHUK, yetkili ve görevli mahkemenin kararların tenfizine Türkiye
Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına daya-
nan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların
tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bu-
lunması halinde karar verileceğini düzenler.
Türkiye bazı ülkelerle karşılıklılık esasına dayanan anlaşmalar imza-
lamıştır. Ancak uluslararası bir anlaşmayla kurulan karşılıklılık yabancı
mahkeme kararlarının tenfizi için bir önşart değildir.
Fiilî (de facto)
karşı-
lıklılık da yeterlidir. Fiili
(de facto)
karşılıklılık, Almanya, Hollanda, İngil-
tere ve İsviçre gibi bazı Batı Avrupa Ülkelerinde verilmiş olan mahkeme
kararları ile de kabul edilmiştir.
Münhasır yetki
Türk Mahkemelerinin münhasır yetkisi bulunan konulardaki yabancı
mahkeme kararları Türkiye’de tenfiz edilemez. Türk hukuku çerçevesin-
de, bazı yetki kuralları kamu düzenine ilişkindir ve Türk Mahkemelerinin
münhasır yetkisi içinde kabul edilir. Bunlar özellikle gayrimenkullerin ay-
nına ilişkin talepler, İcra ve İflas Kanunu çerçevesinde yöneltilen talepler,
Türkiye’de fikrî haklar veya endüstriyel tasarımların tescili, tescilinin ter-
kini veya iptaline ilişkin taleplerdir.
Türk kamu düzeni
Türk
kamu düzenine
açıkça aykırı olan yabancı bir mahkeme kararı
tenfiz edilmez. Türk hukukunun temel değerlerinin zarar görüp görme-
diğinin belirlenmesi Türk hâkiminin takdir yetkisindedir.
Kamu düzenine
aykırılığa ilişin örnekler hukuki dinlenilme hakkının ihlâli, gerekçesiz ka-
rarlar, ahlâk ve adaba aykırı kararlar, yabancı sermaye mevzuatını, gümrük
mevzuatını veya vergi mevzuatını ihlal eden kararlardır.