123 / 375
REKABET HUKUKU
109
•
arz miktarının kısıtlanması veya kotalar konması,
•
ihalelerde danışıklı hareket konularında,
rakipler arasında gerçekleşen, rekabeti sınırlayıcı anlaşma ve/veya uyumlu
eylemler olarak tanımlanmıştır.
Karteller, üye teşebbüslerin irade beyanlarını açık bir biçimde ortaya
koymalarıyla oluşmaktadırlar. Ancak bazı durumlarda teşebbüsler, kartel
kurma iradelerini birbirleriyle herhangi bir şekilde haberleşmeden, açık
olmayan bir şekilde gerçekleştirebilmektedir. Bu durum uyumlu eylem
olarak adlandırılmaktadır.
Bununla birlikte, kartellerin piyasalarda hiçbir şekilde olumlu etki do-
ğurmayan ve bu nedenden dolayı da kesinlikle yasak olan türlerine “
hard-
core”
kartel denmektedir.
II.
Kartellere İlişkin Para Cezaları
Para Cezaları Yönetmeliği m.5 uyarınca kartele üye olan teşebbüs ile
teşebbüs birlikleri veya bu birliklerin üyelerine, nihai karardan bir önceki
mali yıl sonunda oluşan veya bunun hesaplanması mümkün olmazsa nihai
karar tarihine en yakın mali yıl sonunda oluşan yıllık gayri safi gelirlerinin
yüzde ikisi ile yüzde dördü arasında bir oranda para cezası tayin edilir.
Ayrıca yukarıda bahsedilen Yönetmelik uyarınca kartelle ilişkili ol-
mak bazı durumlarda ilgili para cezasının ağırlaştırılmasına sebebiyet ve-
rebilmektedir. Yönetmelik m. 6’da soruşturma kararının tebliğinden sonra
kartele devam edilmesi halinde, ilgili para cezasının yarısından bir katına
kadar arttırılacağı düzenlenmiştir. Aynı şekilde, m.8/1’e göre kartelde be-
lirleyici etkisi saptanan teşebbüs yöneticileri ve çalışanlarının her birine
ayrı ayrı teşebbüse verilen cezanın yüzde üçü ile yüzde beşi arasında bir
oranda para cezası verilecektir.
III.
Aktif İşbirliği (Pişmanlık)
Kartellerin en ciddi rekabet hukuku ihlali olduğu düşünülmektedir.
Kartellerin yarattığı fiyat artışı neticesinde, bazı tüketiciler ilgili ürünü artık
satın alamayarak, bu mal veya hizmetten mahrum kalarak zarara uğramak-
tadır. Diğer yandan kartele üye olan teşebbüsler etkin rekabet ortamında
yapmaları gereken şekilde maliyetleri düşürmemekte ve teknolojik yeni-
liklere açık olmamaktadırlar. Kartel oluşumu fiyatları arttırmakta, etkinliği