HUKUK_POSTASI

36.maddesi uyarınca, SPK merkezi takasa konu edilecek sermaye piya-

sası araçları ile takasın gerçekleştirilmesine ilişkin usul ve esasları, te-

sis edilecek limitler dahilinde ve sistemik riskin azaltılması ilkesi çer-

çevesinde ilgili merkezi takas kuruluşunun önerisi üzerine belirlemeye

yetkilidir. SPK ayrıca yatırım kuruluşlarının tezgahüstü piyasalarda

gerçekleştirdikleri işlemlerin takasının merkezi karşı taraf olarak yetki-

lendirilmiş bir kuruluş nezdinde gerçekleştirilmesini zorunlu tutabilir.

Yeni Tebliğ’de Öngörülen Aracılık Gerekliliği

Sermaye Piyasası Kanunu, sermaye piyasası araçlarını menkul

kıymetler, türev araçlar ve SPK tarafından belirlenecek (yatırım söz-

leşmeleri dahil) diğer sermaye piyasası araçları olarak tanımlamakta-

dır. Sermaye Piyasası Kanunu’nun 37. Maddesi uyarınca (i) sermaye

piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınması ve iletilmesi; (ii) sermaye

piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin müşteri adına ve hesabına veya ken-

di adına ve müşteri hesabına gerçekleştirilmesi ve (iii) sermaye piya-

sası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı yatırım hizmetleri ola-

rak kabul edilmektedir. Bu belirtilen faaliyetler yatırım hizmetleri ola-

rak kabul edildikleri için, Sermaye Piyasası Kanunu’nun 39. Maddesi

uyarınca sadece yetkilendirilmiş yatırım kuruluşları tarafından gerçek-

leştirilebilirler. Yine bu kapsamda türev araçlar da sermaye piyasası

araçları olarak kabul edilmeleri sebebiyle, kural olarak işlem ister bor-

sa da ise tezgahüstü piyasada gerçekleştirilecek olsun bu türev işlem-

lerin gerçekleştirilmesi için yetkilendirilmiş bir yatırım kuruluşunun

aracılık etmesi gerekecektir.

Tebliğ’de Öngörülen Muafiyet

Tebliğ’in 25. Maddesi uyarınca kaldıraçlı işlemler dışında kalan

türev araçlara ilişkin emir iletimi, işlem ya da portföy aracılığı faaliyet-

leri, işlemlerin niteliğine göre borsalar ve teşkilatlanmış diğer pazar

yerlerinde ya da tezgahüstü piyasalarda yapılabilir. Bununla birlikte

Tebliğ’in 26. Maddesi altında (i) döviz, kıymetli maden, kıymetli taş,

mal veya diğer varlıkların fiziki olarak alım satımı; (ii) gerçek ve/veya

tüzel kişilerin kendi aralarında bir yatırım kuruluşu aracılığı olmaksı-

zın gerçekleştirdiği, ticari veya mesleki faaliyet sayılamayacak nitelik-

teki türev araç alım satım işlemleri türev araç olarak kabul edilmemek-

tedir. Bu hukuki çerçevede türev araç işleminin (i) teşkilatlanmış bir

228

HUKUK POSTASI 2015