313 / 449
HUKUK POSTASI 2013
298
programla uzatma talebinde bulunulması halinde, Bakanlar Kurulu te-
minat karşılığında süreyi iki yıla kadar daha uzatabilirdi. Ancak arama
ruhsatname süresi ilk yürürlük tarihinden itibaren sekiz yıldan fazla ola-
maz ve deniz aramalarında yüzde elli oranında arttırılabilirdi. Türk Petrol
Kanunu’nda bu sürelerin hem ilk arama ruhsatı süresi hem de toplam
süreler açısından arttırıldığı görülür.
Dikkat edilmesi gereken bir nokta, 6326 sayılı Petrol Kanunu çerçe-
vesinde ruhsatname süresinin uzatılması sırasında herhangi bir yatırım
zorunluluğu aranmamasıdır. Böylece, yatırım yapılmadan da bir ruhsat
sekiz sene boyunca kullanılabilmekteydi. Türk Petrol Kanunu, bu olum-
suzluğu yatırım programı sunulması zorunluluğu ile ortadan kaldırır.
İşletme Ruhsatı
Türk Petrol Kanunu m. 8 uyarınca, arama faaliyetleri kapsamında
keşif yapılması halinde ruhsat süresince arama ve üretim yapılması ve
üretilen petrolün satılması amacıyla işletme ruhsatı düzenlenir. İşletme
ruhsatı, iş ve mali yatırım programı da dikkate alınarak yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren başvuru sahibinin talebine göre yirmi yıl için verilir.
İşletme hakkı süresi sona eren sahalar, işletme ruhsatı verilmek üze-
re, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı onayıyla müzayedeye çıkarılabilir.
Ancak müzayedeye çıkılmadan önce Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlı-
ğı bu sahayı işletme ruhsatı konusu olarak isteyip istemediğini TPAO’ya
sorar. TPAO’nun talebi hâlinde saha müzayedeye çıkarılmaz. Böylece,
TPAO’nun sahip olduğu ayrıcalığın korunduğu söylenebilir.
Yüzey ve Su Hakları
Türk Petrol Kanunu m. 10/1 uyarınca petrol hakkı sahibi, arama veya
işletme ruhsatında veya civarında petrol işlemi için gerekli arazinin kul-
lanma hakkını, arazi özel mülkiyet konusu ise anlaşma, anlaşmazlık du-
rumunda kamulaştırma yoluyla elde edebilir. Ayrıca, arazi Hazine’ye ait
ise araziyi bedeli karşılığında kiralamak, irtifak hakkı tesis etmek veya
kullanma izni almak ve ruhsatına kaydetmek hakkına sahiptir. Anlaşmaya
dayanan kullanma hakkı üç yıldan fazla sürdüğü takdirde özel mülkiyet
konusu arazinin kamulaştırılması, arazi sahibi veya petrol hakkı sahibi
tarafından talep edilebilir. Söz konusu kamulaştırma, 2942 sayılı Kamu-