Start-uplar ve Girişim Sermayesi Yatırımları 2022 Ocak-Haziran Raporu

2022 Yılının İlk Yarısında Etkili Olan Gelişmeler

Dikkat Çeken Değişikliklere İlişkin Ayrıntılar

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği

22.3.2022 tarihli ve 31786 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Yönetmelik”) ile 7263 ve 7346 sayılı Kanunların^[4] getirdiği değişiklikler Yönetmelik seviyesinde de düzenlemeye kavuşmuştur.

Bu kapsamda Yönetmelik’e gelen değişikliler aşağıda yer almaktadır:

• 7263 sayılı Kanun ile gelen değişikler sonucunda Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda (“Kanun”) yer alan teşvikler, 31.12.2028 tarihine kadar uzatılmıştı. Yönetmelik de bu doğrultuda Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde (“Bölge”) faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin münhasıran bu Bölge’deki yazılım, tasarım veya Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazancı istisna kapsamına almıştır. Mükellefler istisnanın uygulanabilmesi için bağlı bulundukları vergi dairesine faaliyet alanı ve Bölge’de yer aldığına dair belgelerle başvurarak istisnadan yararlanır.
• Yönetmelik’te Bölge’de yer alan mükelleflerin girişim yatırımı yapma şartına dair hususlar açıklanmıştır. 01.01.2022 tarihinden itibaren beyanname üzerinden istisna edilen kazanç tutarı, 1.000.000 TL ve üzeri olanların, istisnaya konu edilen tutarın %2’lik kısmını Türkiye’de yerleşik girişimlere fon, girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunanlara doğrudan sermaye olarak yatırım yapması gerekmektedir. Aktarılması gereken tutar yükümlülüğü, 20.000.000 TL ile sınırlıdır. Şart koşulan tutarlar yıl sonuna kadar aktarılmazsa Kanun kapsamında istisnaya tabi kazanç tutarının %20’si istisnaya konu edilmez.
• Yönetmelik ile Bölge dışında çalışma destek ve teşvikler kapsamına alınmıştır. Buna göre, Bölgede çalışan personelin toplam sayısı veya teşvike konu toplam çalışma süreleri %20’yi aşmamak kaydıyla firmalar gelir vergisi stopajı teşvikine tabi olur. Cumhurbaşkanı %20 olarak belirlenen bu oranı %75’e kadar artırmaya veya tekrar kanuni oranına kadar indirmeye yetkilidir. (Şu anda %50 olarak uygulanmaktadır^[5]).
• Kuluçka Merkezlerinin Bölge dışına açılabilmesini mümkün kılan Kanun değişikliği Yönetmelik’te açıklanmıştır. Bu kapsamda, ihtiyaç duyulan hallerde Bölge dışında da destek, teşvik ve muafiyetlerden yararlanılabilecek bölgeler oluşturulabilecektir. Bu düzenleme doğrultusunda Muallimköy Bölgesine Ek Bölge tesis edilmiştir^[6]
• Toplam personel sayısı 15’e kadar (15 hariç) olan Bölge firmaları için teşvikten yararlanabilecek destek personel sayısı %20’e çıkarılmıştır. Teşvikler, gelir vergisi stopajı ve sigorta primi işveren hissesine ilişkindir. Yüksek lisans ve doktora yapan personelin Bölge dışında geçirdiği süre kapsamında gelir vergisi teşvikinden yararlanabilmesi için gereken en az bir yıl sureyle Bölge çalışma şartı kaldırılmış, bu husus Yönetmelik’e yansıtılmıştır.
• İstihdam edilecek doktora öğrencisi Ar-Ge personeli için 2 yıl boyunca verilecek brüt asgari ücret desteğinin şartları Yönetmelik’te açıklanmıştır. Bu kapsamda, personele ödenecek ücretin brüt asgari ücretin bir buçuk katından az olmaması ve iki doktora öğrencisiyle sınırlı olması koşuluyla firmalar destekten yararlanabilecektir.
• Ayrıca, Yönetmelik ile Yönetici Şirket’in işlemleri, proje değerlendirmeleri ve Yönetici Şirket’in Kanuna uyumsuz başvurulardan müştereken sorumluluğu da düzenlenmiştir.

Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı Hakkında Yönetmelik

22.03.2022 tarihli ve 31786 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Destek Yönetmeliği”) ile ar-ge ve yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan teknolojik ürünlerin üretime yönelik yatırımlar ile elektrikli araç yüksek hızlı şarj istasyonları kapsama alınmıştır.

Bu kapsamda, Destek Yönetmeliği’ne gelen değişiklikler aşağıda yer almaktadır.

• Türkiye’de yerleşik gerçek veya tüzel kişilerce gerçekleştirilecek;
• Ülke ekonomisini uluslararası düzeyde rekabetçi kılmak için kamu kurum ve kuruluşlar ile kanun ile kurulan vakıf veya uluslararası fonlarla desteklenen sanayiye yönelik ar-ge ve yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan teknolojik ürünler,
• Teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alan işletmelerin, bölgede başlatıp sonuçlandırdıkları ar-ge ve yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan teknolojik ürünler,
• Kamu araştırma enstitülerinde/merkezlerin/altyapılarında arge faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan teknolojik ürünler,
• Özkaynaklar kullanılarak yapılan ve patenti alınan veya TÜBİTAK tarafından onaylanan teknolojik ürünler,
• ile ilgili üretime yönelik yatırımların desteklenmesi Destek Yönetmeliği kapsamına alınmıştır.
• Yukarıda çeşitli kalemler altında desteklenen yatırımlardan üretime yönelik yatırım projeleri için destekleme kapsamında değerlendirilebilecek proje tutarını oluşturan harcamaların %60’ına kadar geri ödemesiz destek sağlanabilecektir. Bu projeler için sağlanacak destek tutarının toplamı, yerli malı puanı dahil (yerli malı olan teçhizat için destek oranı artabilmektedir), 10.000.000 TL’yi geçemez.^[7]
• Üretime yönelik destekler dışında elektrikli araçlar için hızlı şarj istasyonlarının kurulmasına yönelik yatırımlar da destek programı kapsamına alınmıştır. Doğrudan teknoloji üretimine yönelik olmasa bile hızlı şarj istasyonlarının kurulumuna yönelik projeler için destek proje tutarını oluşturan %75’ine kadar belirlenmiştir. Bu destek tutarının toplamı, yerli malı puanı dahil 20.000.000’yi geçemez ve destek kapsamında alınan makine ve teçhizat 1 yıl boyunca satılamaz, kiralanamaz, kullanım hakkı devredilemez ve rehin gösterilemez.^[8]
• Yatırım projesine verilecek desteklerde esas alınacak kalemlere çalışan yazılım giderler eklenmiştir. Desteklenen ile desteklenmeyenler diğer kalemler Destek Yönetmeliği’nin 14 ve 15 inci maddelerinde düzenlenmektedir.^[9]

Öne Çıkan Start-up ve Özel Girişim Sermayesi Yatırımlarına Genel Bakış

Global start-up ekosistemi 2021 yılının ilk çeyreğine kıyasla %7 büyüme kaydetse de Türkiye’deki trendlerin aksine, bir önceki çeyrek (2021 4.Ç) performansının gerisinde kalarak %13 küçüldü.^[10] 2022 yılı ilk çeyreği ise, Türkiye start-up ekosistemi için 49 işlem ile ulaşılan 1.273.000.000 ABD doları yatırım tutarı ile en başarılı çeyrek oldu. Türkiye ilk kez bir çeyrekte gerçekleştirilen yatırım tutarıyla Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya ile aynı yatırım liginde yer almayı başardı. Getir’i 11.800.000.000 ABD doları değerlemeli bir decacorn haline getiren, 768.000.000 ABD Doları tutarındaki Seri E yatırımı, bu başarıda oldukça etkiliydi ve 2022 yılının şu ana kadarki en büyük yatırımı oldu. Getir’in aldığı 768.000.000 ABD Doları tutarındaki yatırım, çevrimiçi market sektörünü Türkiye’nin miktar itibariyle en çok yatırım alan start-up sektörü haline getirdi.^[11]

• Çevrimiçi market sektörünün yanı sıra, oyun sektörü hem gerçekleştirilen yatırım anlaşma sayısı hem de yatırım büyüklüğü açısından dikkat çekiciydi.
• Öyle ki, oyun girişimleri ilk çeyrekte aldıkları toplam 326.000.000 ABD Doları tutarındaki yatırım ile kendi rekorlarını kırdı.^[12] Bu rekora en büyük katkıyı, aldığı 255.000.000 ABD Doları tutarındaki yatırım ile Dream Games sağladı.^[13] 
• Çevrimiçi market ve oyun sektörleri haricinde yatırımcıların sayı ve miktar itibariyle en çok yatırım yaptıkları sektörler fintek, yapay zekâ ve SaaS (Software as a Service) oldu.

• İlk çeyrekte yapılan her üç yatırımdan birine yabancı menşeli yatırımcı(lar) katıldı.
• Bu yatırımcılar, 1.273.000.000 ABD Doları tutarındaki yatırım hacminin %98’lik kısmıyla sektördeki büyümenin ana aktörleri olmuş ve daha ilk çeyrekten 2021 yılı verilerine (1.584.000.000 ABD Doları) yaklaşılmasını sağlamıştır.
• Bu yabancı yatırım başarısı büyük ölçüde Getir, Dream Games, Insider, Spyke Games gibi bilindik yatırımcılardan yatırım çekmeyi başaran şirketler sayesinde elde edilmiştir.^[14]

İlk çeyrekte, en az bir kadın kurucusu bulunan start-up’lar, yatırım yapılan start-up’ların %35’ini oluşturarak, 2021 yılına göre ciddi bir yükseliş yakaladı. Kurucusu kadın olan start-up’ların tüm yeni start-up’lara oranı, 2021 yılında %23 iken, ilk çeyrekte %13’e düştü.

Dikkat Çeken Start-up ve Özel Girişim Sermayesi Yatırımları

Getir

• 2015 yılında kurulan, çevrimiçi market ve yemek siparişi alanında faaliyet gösteren yerli start-up Getir^[15], son yatırım turunda 768.000.000 ABD Doları yatırım aldı.
• Birleşik Arap Emirlikleri menşeli Mubadala Investment Company’nin lider olduğu son yatırım turunda, Abu Dhabi Growth Fund, Alpha Wave Global, Tiger Global ve Sequoia Capital da Getir’e yatırım yaptı.
• Bu yatırımla 11.800.000.000 ABD Doları değerlemeye ulaşan Getir, “decacorn” unvanını aldı.

Insider

• Yapay zekâ destekli satış, pazarlama ve büyüme yönetim platformu Insider^[16], D serisi yatırım turunda 121.000.000 ABD Doları yatırım aldı.
• Katar menşeli Qatar Investment Authority’nin liderlik ettiği turda, 212 Capital Partners, Riverwood Capital ve Sequoia Capital, Insider’ın yatırımcıları arasında yer aldı.
• Böylece değerlemesi 1.000.000.000 ABD Doları’nın üzerine çıkan Insider, Türkiye’nin “unicorn” unvanını alan yazılım alanındaki ilk start-up’ı oldu.

Dream Games

• Royal Match oyununun yaratıcısı, yerli mobil oyun girişimi Dream Games^[17], C serisi yatırım turunda 255.000.000 ABD Doları yatırım aldı.
• Index Ventures’ın liderlik ettiği üçüncü yatırım turuna, Makers Fund, BlackRock, IVP, Balderton Capital ve Kora da katıldı.
• Değerlemesi 2.750.000.000 ABD Doları’na ulaşan Dream Games, altı ay içinde değerlemesini yaklaşık üç katına çıkarmış oldu.

SciPlay

• Türk mobil oyun girişimi Alictus’un %80 hissesinin, mobil/web platformları için dijital oyun geliştirici ve sunucusu ve ABD merkezli SciPlay tarafından nakit 100.000.000 ABD Doları karşılığında satın alınacağı duyuruldu.^[18]
• SciPlay’in Alictus’un geriye kalan %20 hissesini de gelir ve karlılık hedeflerine tabi şekilde önümüzdeki beş yıl içinde satın alınması bekleniyor.^[19]

Spyke Games

• Yerli mobil oyun girişimi Spyke Games^[20], 55.000.000 ABD Doları tutarında tohum yatırım aldı.
• Tohum yatırım, Amerika Birleşik Devleti menşeli, oyun piyasasında yatırım yapan Griffin Gaming Partners tarafından sağlandı.
• Spyke Games’in şu ana kadar kullanıma sunulmuş olan bir oyunu bulunuyor.

Martı

• Türkiye’nin ilk elektrikli scooter kiralama start-up’ı Martı^[21], geçen sene başlayan B serisi yatırım turunu bu sene 100.000.000 ABD Doları değerleme ile kapattı.
• B serisi yatırım turuna Türkiye merkezli yatırımlar yapan Actera, EBRD, Bossa Nova Investimentos, Kevin Ryan, BECO Capital, Autotech Venture ve Endeavor Catalyst katıldı.
• Popüler elektrikli scooter kiralama girişimi Martı, Türkiye’de üç farklı mikromobilite aracı ile hizmet veriyor: elektrikli scooter, elektrikli bisiklet ve moped.

n11.com

• Getir, yaptığı 50.000.000 ABD Doları değerindeki yatırım ile, n11.com^[22]’un hisselerinin %33,3’ünü almış oldu. Pay sahipliği yapısındaki son değişiklikle birlikte n11.com’un hisse yüzdeleri eşit üç ortağı SK Planet, Doğuş Holding ve Getir oldu.

Midas

• Türk ve Amerikan borsalarında hisse senedi alım satımına imkân veren yeni nesil bireysel yatırım uygulaması Midas^[23], ikinci yatırım turunda 11.000.000 ABD Doları yatırım aldı.
• Midas’ın ikinci tur yatırımcıları arasında, ağırlıklı olarak Türkiye ve Doğu Avrupa unicorn’larına yatırım yapan Earlybird Digital East Fund’ın yanı sıra, Spark Capital, Revo Capital ve Nigel Morris yer aldı.

Easycep

• Akıllı telefon ağırlıklı ikinci el yenilenmiş elektronik ürün pazar yeri Easycep^[24], A serisi yatırım turunda 100.000.000 ABD Doları değerleme ile 11.000.000 ABD Doları yatırım aldı.
• Türk portföy yönetim şirketi Re-Pie Portföy’ün EasyCep için kurduğu Girişim Sermayesi Yatırım Fonu liderliğinde gerçekleşen yatırım turuna Colendi ve PlatformXIT de katıldı.
• Easycep, 2018 yılından bu yana çeşitli kanallardan topladığı elektronik cihazları yenileyerek bir yıl garanti ile satışa sunuyor.

Picus Security

• Yerli siber güvenlik start-up’ı Picus Security^[25], Mastercard’dan yatırım aldığını duyurdu. Geçen yıl B serisi yatırım turu kapsamında ise 24.000.000 ABD Doları yatırım almıştı.
• Mastercard’ın yatırım tutarına ve değerlemeye ilişkin bilgiler paylaşılmadı.

Massive Bio

• Aralarında Türk bir kurucunun da yer aldığı yapay zekâ destekli ve kanser odaklı biyoteknoloji start-up’ı Massive Bio^[26], 9.000.000 ABD Doları yatırım aldı.
• Yatırım turuna DEG, Revo Capital ve PaigeAl katıldı.
• Massive Bio yapay zekâ algoritmaları, yeni nesil dizileme testi yoluyla kanser hastalarının verileri ile uygun tedavi yöntemlerini ve en yakın klinik araştırma merkezlerini eşleştirmek suretiyle kişiselleştirilmiş bir hizmet sunuyor.

Düşyeri

• Çocuklara yönelik dijital eğlence ve eğitimin yanında çocuklar için güvenli içerik sağlama girişimi olarak faaliyet gösteren Düşyeri^[27], Türkiye’de gerçekleştirdiği köprü yatırım turunda, 35.000.000 ABD Doları değerleme üzerinden 3.700.000 ABD Doları yatırım aldı.
• Uluslararası seviyede gerçekleşecek A serisi yatırım turu öncesi Türkiye’de çıkılan yatırım turuna önemli Türk yatırımcılar katıldı.
• Düşyeri, özel film, etkinlik, kitap, dergi gibi içerikler sunarken, dijital ortamda çocukların güvenliğini sağlayan “çocuk modu” hizmeti de sağlıyor.

Ödeal

• Ödeme teknolojileri şirketi Ödeal^[28], 52.000.000 Türk Lirası tutarında yatırım aldı.
• Londra merkezli ödeme hizmeti ve yazılım sağlayıcısı SaltPay^[29]  yaptığı yatırım karşılığında, Ödeal’ın hisselerinin %9,9’luk kısmına sahibi oldu.
• Söz konusu yatırım ile birlikte Ödeal’ın değerlemesi 525.000.000 Türk Lirası’na ulaştı.

ClickMe Live

• Yıldız Holding bünyesindeki Yıldız Ventures, yerli video alışveriş platformu ClickMe Live^[30]’ye 4.400.000 ABD Doları değerinde yatırım yaptı.
• Canlı yayınlar, videolar, reklam filmleri gibi içeriklerin sunulması imkanını sağlayan ClickMe Live; üreticiler ile tüketicileri, influencer’lar ile markaları, ürünlerin doğrudan satıldığı bir video pazaryerinde buluşturuyor.

BiLira

• Dijital para veya varlıkların alım-satımında kullanılmak üzere yaratılan, Türk Lirası ile teminatlandırılmış stabil kripto birimi BiLira^[31], 2.500.000 ABD Doları yatırım aldığını duyurdu.
• Yatırım turuna, Alameda Research, 21 Shares, Finberg, SaxeCapital’in yanında bazı melek yatırımcılar da katıldı.
• BiLira 2.500.000 Dolarlık yatırım ile birlikte 125.000.000 ABD Doları değerlemeye ulaştı.

İkas

• E-ticaret ve e-ihracat konularında KOBİ’lere çözümler sunan İkas^[32], tohum yatırım turu kapsamında 3.500.000 ABD Doları yatırım aldı.
• Yatırım turuna Revo Capital, 500 Global, Oyak Yatırım, Finberg’in yanında yerli ve global başka yatırımcılar da katıldı.

Kiralabunu

• Tüketici elektroniği kiralama hizmeti sunan Kiralabunu^[33], 110.000.000 Türk Lirası değerleme üzerinden yatırım aldıktan yalnızca beş ay sonra 200.000.000 Türk Lirası değerleme üzerinden yatırım aldı.
• Söz konusu yatırım, demir-çelik sektöründe faaliyet gösteren bir melek yatırımcı tarafından Kiralabunu hisselerinin %12’sinin satışı karşılığında gerçekleştirildi.

Nivogo

• Yeşil moda sektörü ve re-commerce girişimi olan Nivego^[34] 10.000.000 ABD Doları değerleme üzerinden yatırım aldı.
• Şirket, oluşturduğu “Sıfır-Atık Perakende Sistemi” ile iş ortakları ve moda markalarının iş süreçlerini döngüselleştirmeyi hedefliyor.

Fimple

• Fimple^[35], APY Ventures’ın liderlik ettiği turda KT Portföy, Tera Portföy ve melek yatırımcıların katılımı ile 2.000.000 ABD Doları yatırım aldı.
• Fimple, tak-çıkar özellikli, her biri ayrı, ölçeklenebilir, ekosistem iş birliklerine hazır vb. özellikler taşıyan yalın ve parametrik fonksiyon grupları ve platform hizmetleri sunarak sektör oyuncularının işlerini basitleştirmeyi hedefliyor.

Kolay İK

• Kolay İK^[36], Eksim Ventures tarafından liderlik edilen, Gözde Tech Venutres, Maxis Yenilikçi Girişim Sermayesi Fonu, Aktif Ventures Mindvest Fonu ve Galata Business Angels’ın da katıldığı turda 1.900.000 ABD Doları yatırım aldı.
• Şirket insan kaynakları süreçlerini tek platform haline getirmeyi hedefleyen Kolay İK, personel yönetimi, performans değerlendirme, bordro ve vardiya gibi İK süreçlerini tek yazılımla kontrol ederek verimli hale getirmeyi amaçlıyor.

Param

• Hesap, cüzdan, ön ödemeli kart, sanal POS, fiziki POS, yurt içi ve yurt para transferleri gibi finansal hizmet sunan Param^[37], 200.000.000 ABD Doları üzerinde değerleme ile yatırım aldı.
• Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, CEECAT Capital, Alpha Associates ve Revo Capital, ilk yatırım turunun katılımcıları arasındaydı.

Raporu pdf formatında indirmek için tıklayınız.