2021 Yılı Rekabet Hukuku Raporu

2021 yılı Türk rekabet hukuku ve uygulaması bakımından oldukça yoğun geçti. Yürürlüğe giren ikincil mevzuatlar başta taahhüt ve uzlaşma kurumlarının uygulamasına ilişkin usul ve esaslara ışık tutarken, dijital pazarlardaki gelişmeler doğrultusunda şekillenen rekabet hukuku uygulaması, başlatılan sektör incelemeleri ve elbette Rekabet Kurulu’nun pek çok sektörü ilgilendiren kararları 2021 yılında meydana gelen önemli rekabet hukuku gelişmeleri arasında yerini alır.

2021 yılının dikkat çeken rekabet hukuku gelişmelerine bu raporumuzda kısaca yer verilir.

1. Rekabet Hukukundaki Mevzuat Gelişmeleri

Rekabet Kurumu’nun (“Kurum”), çeşitli rekabet hukuku konularına ilişkin hazırladığı ikincil düzenlemelerin yürürlüğe girmesiyle birlikte rekabet hukuku uygulamasında önemli gelişmeler yaşandı. Öncelikle, 2020 yılında 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“4054 sayılı Kanun”) yapılan önemli değişiklikler^[1] ile yürürlüğe giren taahhüt ve uzlaşma mekanizmalarına ilişkin usul ve esasların ayrıntılı olarak düzenlendiği ikincil mevzuat (sırasıyla 2021/2 sayılı Taahhüt Tebliği^[2] ve Uzlaşma Yönetmeliği^[3]) 2021 yılında yürürlüğe girdi. Söz konusu mekanizmaların ilk uygulamaları Rekabet Kurulu (“Kurul”) kararları ışığında 2020 yılı sonu itibariyle görülmeye başladı ve 2021 yılı boyunca da devam etti.

Bununla birlikte, De Minimis mekanizmasını düzenleyen Rekabeti Kayda Değer Ölçüde Kısıtlamayan Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Teşebbüs Birliği Karar ve Eylemlerine İlişkin 2021/3 sayılı Tebliğ^[4] (“2021/3 sayılı Tebliğ”) yürürlüğe girdi.

2021 yılında meydana gelen bir diğer önemli gelişme ise 2002/2 Sayılı Dikey Anlaşmalara Yönelik Grup Muafiyeti Tebliği’nde (“2002/2 sayılı Tebliğ”) Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’in^[5] (“2021/4 sayılı Tebliğ”) yürürlüğe girmesi oldu. Böylece, dikey anlaşmalara tanınan grup muafiyetine ilişkin pazar payı eşiği %40’tan %30’a düşürüldü.

Taahhüt Mekanizması

Taahhüt mekanizması; 4054 sayılı Kanun’un 43. maddesi ile yürürlüğe yeni giren 2021/2 sayılı Taahhüt Tebliği’nde düzenlenir. Taahhüt mekanizması ile amaçlanan; rekabet ihlallerinin tespiti için gerekli olan ayrıntılı inceleme süreçlerinin kamu ve hakkında inceleme yürütülen teşebbüsler bakımından yol açabileceği zaman ve kaynak maliyetlerinden tasarruf edilmesi ve rekabet karşıtı zararların büyümeden önlenmesidir. Taahhüt mekanizması ile, yürütülmekte olan bir önaraştırma veya soruşturma sürecinde 4054 sayılı Kanun’un 4. veya 6. maddeleri kapsamında ortaya çıkan rekabet sorunlarının taahhüt verilerek giderilmesine imkân tanınır. Kurul, yaptığı değerlendirme sonucunda verilen taahhütler yoluyla rekabet sorunlarının giderilebileceğine kanaat getirirse bu taahhütleri ilgili teşebbüs açısından bağlayıcı hale getirerek soruşturma açılmamasına veya açılmış bulunan soruşturmaya son verilmesine karar verebilir. Belirtilmelidir ki; rakipler arasında fiyat tespiti, bölge veya müşteri paylaşımı ya da arz miktarının kısıtlanması veya alıcıların yeniden satış fiyatının belirlenmesi gibi açık ve ağır ihlallerle ilgili olarak taahhüt kabul edilmez.

Taahhüt mekanizmasının işletildiği Kurul kararlarından bazılarına aşağıda yer verilir:

Havaş Kararı^[6]

Kurul, aralarında Havaş’ın da bulunduğu, havalimanlarında gümrüklü geçici depolama veya ardiye hizmeti veren bazı teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespitine yönelik olarak yürütülen soruşturma kapsamında Havaş’ın sunduğu taahhüdü değerlendirdi. Havaş’ın kendi depolarından diğer depolara geçiş için depo değişikliği ücreti talep etmesinin, ithal malların rakip ve/veya alternatif depolara geçişi kısıtladığı endişesi üzerine Havaş, depo değişikliği ücretini kaldırmakla birlikte benzer uygulamalarda bulunmamayı taahhüt etti. Havaş tarafından sunulan taahhüdün rekabet sorunlarını gidermeye elverişli olduğu kanaatine varan Kurul, taahhüt sürecini ortalama bir ay içinde tamamlayarak yürütülen soruşturmayı Havaş bakımından sonlandırdı.

Türk Hava Yolları Kararı^[7]

Karar, havalimanlarında gümrüklü geçici depolama veya ardiye hizmeti veren bazı teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespitine yönelik olarak yürütülen soruşturma kapsamında Türk Haya Yolları’nın sunduğu taahhütlerin değerlendirilmesine yöneliktir. Gümrüklü havalimanlarında sunulan geçici depo/antrepo hizmetlerini değerlendiren ve tarifelerde yer alan ve farklı isimlerle anılabilen depo değişikliği ücretinin özellikle ithal malların rakip ve/veya alternatif depolara geçişini kısıtladığı sonucuna varan Kurum’un endişelerini gidermek için Türk Haya Yolları taahhüt yoluna gitti. Türk Hava Yolları’nın depo değişikliği ücretine yönelik olarak sunmuş olduğu taahhütlerin rekabet sorunlarını giderebilecek nitelikte olduğu kanaatine ulaşan Kurul, sunulan taahhütleri Türk Hava Yolları için bağlayıcı hale getirdi ve yürütülen soruşturma Türk Hava Yolları bakımından sona erdi.

Yemek Sepeti Kararı^[8]

Yemek Sepeti’nin en çok kayrılan müşteri (“EKM”), zorunlu joker ve minimum sepet tutarı uygulamaları ile birlikte Yemek Sepeti vale iş modeline ilişkin fiyatlama politikalarıyla 4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddelerini ihlal ettiği yönündeki iddiaları incelemek üzere başlatılan soruşturma, Yemek Sepeti tarafından sunulan taahhütler ile tamamlandı. Yemek Sepeti’nin soruşturma kapsamındaki rekabetçi endişelerin giderilmesi amacıyla sunduğu ilk taahhüt paketinin Kurul tarafından yetersiz bulunması üzerine sunulan ikinci taahhüt paketi kabul edilerek soruşturma süreci sonlandı. Yemek Sepeti’nin sunduğu taahhütler arasında şunlar yer alır: kararda öngörülen süreler içinde; dar EKM uygulamasının tüm restoranlardan kaldırılması, zorunlu joker uygulamasına son verilmesi, minimum sepet tutarı uygulamasının restoranlar tarafından belirlenecek şekilde kurgulanması, Yemek Sepeti vale iş modelinin yalnızca kurye personelinin ücret, yemek, iletişim ve akaryakıt giderlerini karşılayacak şekilde fiyatlandırılması uygulamasına devam edilmesi.

Coca Cola Kararı^[9]

Coca-Cola aleyhine özellikle soğutucu buzdolaplarına erişim kısıtlamaları, sözleşmelerinde yer alan münhasırlık hükümleri, sadakat indirimleri ve münhasırlığa yol açan benzeri uygulamalar yoluyla rakiplerinin faaliyetlerini zorlaştırdığı ve pazara giriş engelleri yaratarak Türkiye’de hâkim durumunu kötüye kullandığı iddiasıyla açılan soruşturma, Coca-Cola tarafından sunulan taahhütlerin Kurul tarafından kabul edilmesi üzerine sonlandı. Coca-Cola’nın sunduğu taahhütler arasında başlıca şunlar yer alır: tek sözleşme uygulaması yerine kolalı içecekler, diğer gazlı ürünler ve gazsız ürünler olmak üzere üç ayrı sözleşmenin düzenlenmesi, indirim, promosyon ve ıskontoların sadece aynı tür içeceklerde uygulanması, gazsız ürünlerde münhasırlık yaratılmaması, dolabı olmayan rakip ürünlerinin Coca-Cola dolaplarındaki oranının %20’den %25’e yükseltilmesi.

Şişecam Çevre Sistemleri Kararı^[10]

Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. (Şişecam) ile iştiraki Şişecam Çevre Sistemleri A.Ş.’nin (Çevre Sistemleri) fırına hazır cam kırığı pazarında faaliyet gösteren teşebbüslerin pazardan dışlanmasına yol açtığı ve söz konusu davranışları sebebiyle 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin ihlal edildiği iddialarıyla yürütülen önaraştırma süreci, sunulan taahhüt paketinin rekabetçi endişeleri giderecek nitelikte bulunması üzerine sonlandırıldı. Verilen Kurul kararı, yürütülen önaraştırma sürecinin taahhütle sonlandırıldığı ilk karar örneği olarak kayıtlara geçmiştir. Şişecam ve Çevre Sistemleri tarafından sunulan taahhütler arasında başlıca şunlar yer alır: kararda öngörülen süreler içinde, Şişecam şirketler topluluğu dışındaki üçüncü taraf teşebbüslerden ıskarta düz cam ve cam ambalaj ürünlerinin tedarikinin sonlandırılması, Şişecam ile üçüncü taraf teşebbüsler arasında akdedilmiş ıskarta cam tedarik sözleşmelerinin sona erdirilmesi, geri dönüşüm faaliyetinin ana unsurları üzerinde gerçekleştirilecek devir, kiralama vb. işlemlerin taahhütlere uygunluğunun değerlendirilmesi amacıyla Kurul’a bildirilmesi.

Uzlaşma Mekanizması

Uzlaşma mekanizması, 4054 sayılı Kanun’un 43. maddesinde ve Uzlaşma Yönetmeliği’nde düzenlenir. Uzlaşma, ihlalin varlığı ile kapsamını kabul eden taraflara verilecek idari para cezasında indirim uygulanarak yürütülen soruşturmanın nihai kararla sonlandırılması usulü olarak tanımlanır. Uzlaşma, 4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddelerinde yasaklanmış davranışlar bakımından uygulama alanı bulur. Uzlaşma usulü sonucunda idari para cezasında %10’dan %25’e kadar indirim uygulanabilir. Uzlaşma mekanizmasının temel amacı, rekabet ihlallerinin ve bu ihlallere yönelik soruşturma süreçlerinin kısaltılarak hızlı bir şekilde sonuçlandırılması ve dava süreçlerinin neden olacağı kamusal maliyetlerin azaltılmasıdır.

Philips Kararı^[11]

Uzlaşma mekanizmanın Türk rekabet hukuku kapsamındaki ilk örneği Philips kararıdır. Aralarında Philips’in de bulunduğu çeşitli teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespitine yönelik olarak açılan soruşturma, sunulan uzlaşma metinleri neticesinde soruşturmanın her bir tarafı bakımından uzlaşma ile sonlandı.

Singer Kararı^[12]

Yeniden satış fiyatının tespiti iddiası ile hakkında soruşturma açılan Singer, yetkili satıcılarının yeniden satış fiyatının tespit edildiğini kabul etmek suretiyle uzlaşma sürecine başvurdu. Singer’in uzlaşma talebinin kabul edilmesi üzerine, teşebbüs hakkında uygulanacak idari para cezasında %25 oranında indirim uygulanarak yürütülen soruşturmanın sonlandırılmasına karar verildi.

De Minimis Tebliği ile Getirilen Yeni Düzenleme

2021/3 sayılı Tebliğ, belirli koşullar altında piyasada rekabeti kayda değer ölçüde kısıtlamadığı kabul edilen anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği karar ve eylemlerinin Kurum tarafından soruşturma konusu yapılmayabileceğini düzenler. Bu kapsamda, açık ve ağır ihlaller hariç olmak üzere, (i) rakip teşebbüsler arasında yapılan anlaşmalarda, anlaşma taraflarının sahip olduğu toplam pazar payının anlaşmadan etkilenen ilgili pazarların hiçbirinde %10’u aşmaması ve (ii) rakip olmayan teşebbüsler arasında yapılan anlaşmalarda, anlaşma taraflarının her birinin sahip olduğu pazar payının anlaşmadan etkilenen ilgili pazarların hiçbirinde %15’i aşmaması durumunda ilgili anlaşmaların rekabeti kayda değer ölçüde sınırlamadığı kabul edilir. Ancak söz konusu pazar payı eşikleri aşılmasa dahi Kurul, gerekli görmesi durumunda ilgili anlaşma, karar veya eylemler hakkında her zaman soruşturma açma yetkisini haizdir. Ayrıca belirtilmelidir ki; anılan eşiklerin aşılması ilgili uygulamanın doğrudan piyasadaki rekabeti kayda değer ölçüde kısıtladığı anlamına da gelmez.

Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği’nde Yapılan Değişiklik

2002/2 sayılı Tebliğ’de değişiklik yapan 2021/4 sayılı Tebliğ de bu yıl içinde yürürlüğe girdi. Getirilen bu önemli değişiklik ile dikey grup muafiyetinin, ilgili tarafın^[13] dikey anlaşma konusu mal veya hizmet pazarındaki pazar payının %30’u aşmaması durumunda uygulanması öngörüldü. Dolayısıyla, dikey grup muafiyetinden yararlanmak için öngörülen pazar payı eşiği %40’tan %30’a indirilmiş oldu. Bu doğrultuda, daha önce muafiyet süresi boyunca pazar payının %45’i aşması durumunda muafiyetin geçerlilik süresinde değişiklik yapılıyorken, bu oran da %35’e indirildi.

2021/4 sayılı Tebliğ yürürlüğe girdiğinde 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında grup muafiyetinden yararlanmakta olan, ancak ilgili pazardaki pazar payı %30 olarak belirlenen eşiğin üstünde kalan teşebbüsler, 2021/4 sayılı Tebliğ’in yürürlük tarihinden itibaren altı ay içinde yani 5 Mayıs 2022’ye kadar değişen muafiyet koşullarına uyum sağlamalıdır. 

2. Yerinde İncelemeler

2020 yılında 4054 sayılı Kanun’un 15. maddesinde yapılan değişiklikle Kurum uzmanlarının yerinde inceleme yetkisinin kapsamı genişletildi. Bu bağlamda, Kurum uzmanları tarafından gerçekleştirilen yerinde incelemelerde uzmanların, teşebbüslerin defterlerini, her türlü fiziki evrak ve belgelerini inceleyip gerekirse bunların suretlerini alma yetkilerine ek olarak, teşebbüslerin elektronik ortam ile bilişim sistemlerinde tutulan her türlü verilerinin ve belgelerinin yerinde inceleme mahallinde incelenmesine ve/veya bunların kopyalarının alınarak Kurum merkezine getirilerek incelenmesine ve muhafazasına ilişkin düzenlemeler yürürlüğe girdi. Bununla birlikte, Ekim 2020’de Kurum tarafından yayımlanan Yerinde İncelemelerde Dijital Verilerin İncelenmesine İlişkin Kılavuz^[14] yerinde incelemeler sırasında teşebbüslerin elektronik ortam ve bilişim sistemlerindeki veri ve belgelerinin incelenmesi ve muhafazasına ilişkin genel esasları belirler.

Ayrıca, Kurum uzmanlarının son zamanlardaki yerinde incelemelerde teşebbüslere ilişkin dijital verileri incelerken, teşebbüs çalışanlarının WhatsApp yazışmalarını inceledikleri, gerekli görülmesi halinde bunların kopyalarının alındığı görülür. Yerinde incelemelerde alınan WhatsApp yazışmalarının son dönemdeki Kurul kararlarında sıklıkla delil olarak kabul edildiği de görülür.

Kurul’un son dönem kararlarında teşebbüs çalışanları tarafından silinen dijital verilerin, yerinde incelemenin engellenmesi veya zorlaştırılması olarak değerlendirdiği ve 4054 sayılı Kanun’un 16. maddesi çerçevesinde ilgili teşebbüsler aleyhine idari para cezası uyguladığı görülür. 2021 yılının en dikkat çekici gelişmeleri arasında yerini alan bu kararlar, Kurul’un yerinde incelemelere ilişkin yaklaşımını gözler önünde serer. Bu konuda verilen Kurul’un son dönem kararlarından bazılarına aşağıda kısaca yer verilir.

Eti Kararı^[15]

Kararda, Kurul’un yürütülen önaraştırma kapsamında Kurum uzmanlarının Eti’de gerçekleştirdiği yerinde incelemede Eti çalışanlarının ofiste bulunmasına rağmen incelemede görevli meslek personeline teşebbüste yetkili kimsenin olmadığını söylemeleri, ayrıca, yapılan uyarılara rağmen teşebbüse ait verilerin Eti çalışanı tarafından silinmesi yerinde incelemenin engellenmesi ve zorlaştırılması olarak değerlendirildi. Bunun üzerine Kurul, Eti’ye idari para cezası verilmesi gerektiğine karar verdi.

Çiçek Sepeti Kararı^[16]

Yürütülen soruşturma kapsamında Çiçek Sepeti’nde gerçekleşen yerinde inceleme esnasında Kurum uzmanlarının uyarılarına rağmen teşebbüsün çalışanları arasında gerçekleşen WhatsApp yazışmalarının silinmiş olduğunun, çalışanlardan birinde mevcut olup diğerinde olmayan yazışmalar vasıtasıyla tespit edilmesi üzerine Kurul, yerinde inceleme sırasında çeşitli yazışmaların silinmesi suretiyle incelemenin engellenmesi ve zorlaştırılması sebebiyle Çiçek Sepeti aleyhine idari para cezası uyguladı.

3. Dijital Pazarlar

Dijital pazarlarda meydana gelen gelişmeler rekabet hukuku dünyasında da etkilerini hızlı bir şekilde göstermeye başladı. Dijital pazarlardaki gelişmelerin Türk rekabet hukukuna etkilerini gözler önüne seren güncel gelişmelere ve bu pazarlarda faaliyet gösteren teşebbüsler hakkında verilen önemli Kurul kararlarına aşağıda kısaca yer verilir.

E-Pazaryeri Platformları Sektör İncelemesi Ön Raporu^[17]

Kurum, 07.05.2021 tarihinde E-pazaryeri Platformları Sektör İncelemesi Ön Raporu’nu yayınladı. Kurul, işbu raporda son yıllarda dijitalleşmenin önem kazanmasıyla öne çıkan e-ticaret sektörünü ve önemli bir satış kanalı olarak hizmet sağlayan e-pazaryerlerini mercek altına alır. Bu çalışma ile tüketici ve satıcıların menfaatlerini korumak ve sektöre özgü muhtemel rekabet endişelerini tespit etmek amaçlanır. Sektör incelemesine ilişkin nihai raporun 2022 yılı içinde yayımlanması beklenmektedir.

Ödeme Hizmetlerindeki Finansal Teknolojilere Yönelik İnceleme Raporu^[18]

Kurum, Ödeme Hizmetlerindeki Finansal Teknolojilere Yönelik İnceleme Raporu’nu yayımlandı. Rapor; ödeme hizmetlerindeki finansal teknolojilere (fintek) yönelik küresel gelişmelerin takip edilmesi, Türkiye’deki ödeme hizmetlerindeki fintek ekosisteminin güncel durumunun değerlendirilmesi, bu alanda yaşanan gelişmelerin rekabete etkilerinin belirlenmesi ve rekabet hukuku perspektifinden ne tür yaklaşımların benimsenebileceğinin tespiti amacıyla hazırlandı. Raporda, fintekin ortaya çıkış nedenleri ve finans sektörüne etkileri, ödeme hizmetleri alanında yeni oyuncuların ürün ve hizmetlerini pazarlamada karşılaştığı zorluklar, pazardaki inovasyonun ve rekabetin artmasının önündeki engeller ve büyük teknoloji şirketlerinin finansal pazarlara girişinin potansiyel sonuçları ele alınır. Ek olarak, Türkiye’deki fintek ekosisteminin gelişimi adına öneriler sunulur.

Trendyol Kararı^[18]

DSM Grup Danışmanlık İletişim ve Satış Ticaret A.Ş.’nin (Trendyol) ayrımcılığa dayanan uygulamalarda bulunduğu iddiasıyla hakkında önaraştırma yapılmasına karar verildi. Yürütülen önaraştırma kapsamında yapılan incelemelerde; Trendyol’un, satışa sunduğu ürünlerine avantaj sağlayacak şekilde algoritmaya müdahale ettiğine ve “ertesi gün teslim” imkanını yalnızca kendi ürünlerine sağladığına, kendi perakende faaliyetine avantaj sağlayacak şekilde pazarlama/tasarım stratejisinin oluşturulmasında pazaryerinde satış yapan satıcıların verilerini kullandığına, algoritmaya yapılan müdahaleler ve sponsorlu ürünlere yönelik şeffaflık eksikliği vasıtasıyla pazaryerinde satış yapan satıcılar arasında ayrımcılık yaptığına dair bulgular saptanmıştır. Önaraştırma sonucunda tespit edilen bulgular doğrultusunda; çok kategorili e-pazaryerleri pazarında hâkim durumda olduğu tespit edilen Trendyol hakkında soruşturma açılmasına ve geçici tedbir kararı alınmasına karar verildi.

Ayrıca, Trendyol’un pazaryeri faaliyetleri kapsamında rakiplerine karşı avantaj sağlayacak nitelikte, algoritma ve kodlama aracılığıyla yapılan müdahaleler de dâhil olmak üzere her tür eylem davranış ve uygulamalarına son vermesine, faaliyetlerinden elde edilen ve üretilen her türlü verinin, kendi ürün ve hizmetleri için paylaşımını ve kullanımını durdurmasına, pazaryerinde satış yapan satıcılar arasında ayrımcılık doğuracak nitelikte algoritma ve kodlama aracılığıyla yapılan müdahaleler de dâhil olmak üzere her uygulamaya son vermesine ve kullanılan tüm algoritma modelleri üzerinde yapılan parametrik ve yapısal değişiklikleri iş süreçlerinin yürütülmesi kapsamında kullanılan tüm yazılımlara ilişkin kayıtları en az 8 yıl süreyle saklamasına karar verildi.

Sahibinden Kararları

2018 yılında Kurul, Sahibinden’in vasıta ve emlak satış-kiralama hizmetlerine yönelik çevrimiçi platform hizmeti pazarında aşırı fiyat uygulamak yoluyla 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiğine karar verdi^[20]. Sahibinden’in anılan kararın yeniden değerlendirilmesi talebiyle Kurul’a başvurması üzerine Kurul, bu başvuruyu reddederek verilen kararın değiştirilmesine ya da kaldırılmasına gerek olmadığına karar verdi^[21]. Bunu takiben, Sahibinden’in, Kurul kararının iptali talebiyle Ankara İdare Mahkemelerinde açtığı iptal davası üzerine, Ankara 6. İdare Mahkemesi^[22]; aşırı fiyatın istisnai bir durum olarak kabul edilmesi ve ispat standardının daha yüksek bir eşik olarak belirlenmesi gerektiğini belirterek Kurul’un 2018 tarihli Sahibinden kararını bu ispat standardının sağlanamadığı gerekçesiyle iptal etti.

Bunun yanı sıra Kurul, 19.10.2021 tarihinde Sahibinden hakkında 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal edip etmediğinin tespitine ilişkin yeni bir soruşturma başlattı, yürütülen soruşturma halihazırda devam etmektedir^[23].

Facebook/WhatsApp Kararı^[24]

Kurul, 11.01.2021 tarihinde WhatsApp kullanıcılarına veri paylaşma zorunluluğu getirilmesi üzerine Facebook Inc., Facebook Ireland Ltd., WhatsApp Inc. ve WhatsApp LLC (“Facebook”) hakkında hâkim durumun kötüye kullanılması suretiyle rekabetin ihlal edilip edilmediğini tespit etmek amacıyla soruşturma açtı. Kurul, 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesi çerçevesinde geçici tedbir kararı alınıp alınmaması gerektiğini değerlendirdi. Bu kapsamda Kurul, Facebook’un getirdiği düzenlemelerin yol açabileceği rekabetçi endişeleri şu şekilde özetledi: (i) WhatsApp verilerinin, diğer Facebook şirket ürün ve verilerine bağlanması, (ii) Facebook’un tüketici iletişim hizmetleri pazarındaki gücünü, internet reklamcılığı alanındaki rakiplerinin faaliyetini zorlaştıracak şekilde kullanması ve (iii) aşırı veri toplanmasının ve verinin başka hizmetler için kullanılmasının tüketicinin sömürülmesine yol açması. Bu kapsamda Kurul, Facebook’un; (i) tüketici iletişim hizmetleri, (ii) sosyal ağ hizmetleri ve (iii) çevrim içi reklamcılık hizmetleri pazarlarındaki pazar gücü dikkate alındığında, söz konusu uygulamaların soruşturma sonucunda alınacak nihai karara kadar ciddi ve telafi olunamayacak zararlar doğurma ihtimalini haiz olduğu değerlendirdi. Sonuç olarak Kurul, Facebook’un Türkiye’de, WhatsApp kullanıcılarının verilerinin 8 Şubat 2021 tarihinden itibaren başka hizmetler için kullanılmasına yönelik getirdiği koşulları durdurması ve bu koşulları kabul eden veya bilgilendirmeyi alarak kabul etmeyen tüm kullanıcılara Facebook’un veri paylaşımını içeren yeni koşulları durdurduğunu anılan tarihe kadar bildirmesi şeklinde geçici tedbir alınmasına karar verdi.

Hepsiburada Kararı^[25]

Kurul, D-Market (Hepsiburada) ve Anka Mobil tarafından en çok kayrılan müşteri şartı uygulamaları, ayrımcılık, marka içi rekabeti kısıtlama, mal vermeyi reddetme ve yeniden satış fiyatını belirleme yolları ile 4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddelerinin ihlal edildiği iddiası ile ilgili teşebbüsler hakkında soruşturma başlattı. Soruşturmaya dayanak olan iddialar; (i) Hepsiburada’nın farklı teşebbüslerden aldığı komisyon oranının değişmesi sebebiyle ayrımcılık yapması ve (ii) başka platformlarda ürünlerin Hepsiburada’ya kıyasla daha pahalıya satılması şeklinde özetlenebilir. İlgili kararda Kurul, öncelikle Hepsiburada’nın hâkim durumda olup olmadığını inceledi. İnceleme sonucunda Kurul, Hepsiburada’nın pazar payının %40’ın altında olduğu ve yapılan en dar pazar tanımında dahi Hepsiburada’nın hâkim durumda olmadığı sonucuna vardı. Benzer şekilde, Kurul, Anka Mobil’in de ilgili pazar payının hâkim durum olarak nitelendirmeye yeterli olamayacağına kanaat getirdi. Kurul, Anka Mobil’e ilişkin mal vermenin reddi iddiası bakımından ise söz konusu teşebbüsün hâkim durumda olmaması nedeniyle ihlal olmadığına karar verdi. Kurul, Hepsiburada’nın, komisyon oranı artışlarını bütün satıcılara uygulaması nedeniyle bir ayrımcılıktan söz edilemeyeceğine ve rekabete aykırı etki doğurmadığı gerekçesiyle en çok kayrılan müşteri koşulunun ihlal teşkil etmeyeceğine hükmetti. Kurul, Anka Mobil’in ise ürünlerini temin etmek isteyen müşteriye Hepsiburada’daki fiyatından 5 TL fazla olması koşuluyla satış gerçekleştirdiği için yeniden satış fiyatını tespit ettiğini belirledi. Dolayısıyla Kurul, Hepsiburada’nın 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal etmediğine, Anka Mobil’in ise yeniden satış fiyatının tespiti uygulamasından dolayı 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal etmesi nedeniyle idari para cezası uygulanmasına karar verdi.

4. Diğer Önemli Kararlar

Henkel Kararı[26]

2018 yılında Kurul, Henkel’in, ürünlerinin yeniden satış fiyatını tespit etmek suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle Henkel’e 6.944.931,02 TL tutarında idari para cezası verilmesine hükmetmişti. Zira Kurul, Henkel’in Türkiye’deki güzellik ve kişisel bakım ürünleri ve çamaşır ve ev bakımı ürünleri pazarında takip sistemi vasıtasıyla alıcıların satış fiyatlarını takip ettiğini tespit etmiş ve buna uyulmadığı takdirde tavsiyenin ötesinde aksiyonlar alınması nedeniyle Henkel’in yeniden satış fiyatını tespit ettiğine karar vermişti.

Bunu üzerine Henkel, Kurul kararının iptali amacıyla idari yargı yoluna başvurdu. Ardından, ilk derece mahkemesi ve Bölge İdare Mahkemesi Henkel’in talebi reddetti. Bunun üzerine Danıştay nezdinde temyiz yoluna gidildi ve Danıştay 13. Dairesi^[27], Kurul’un kararını esastan inceleyerek Henkel’in doğrudan ya da dolaylı bir yoldan fiyat tespiti yapmadığını tespit etti. Ek olarak, Danıştay 13. Dairesi, yeniden satış fiyatının tespitinin varlığı için satıcının iktisadi davranışını etkileyebilecek baskı ve teşvik unsurlarının aranması gerektiğini belirterek temyiz isteminin kabulüne karar verdi.

Unilever Kararı^[28]

Kurul, işbu kararda, Unilever’in çeşitli uygulamalar yoluyla nihai satış noktalarında rakip ürünlerin satışını engellemek suretiyle fiili münhasırlık oluşturarak 4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddelerini ihlal ettiği iddialarını değerlendirdi. Karar, Unilever’in münhasırlık yasağının ihlali ve indirim sistemleri etrafında toplanır.

Kurul, 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesine ilişkin olarak Unilever’in hâkim durumda olduğunu tespit etmesini takiben indirim sistemleri uygulamak suretiyle rakiplerini dışladığı yönünde karar verdi.

4054 sayılı Kanun’un 4. maddesine ilişkin olarak ise Kurul, Getir ile Unilever arasında gerçekleşen sözleşmedeki kabin münhasırlığı hükmünü inceledi. Kurul, incelemesi kapsamında Algida ürünlerini anında tüketim ürün kategorisinde değerlendirdi ve bu tip ürünlere talebin genel olarak tüketicinin gördüğü an gelişmesi nedeniyle satış noktanın tek bir markayı satması halinde markalar arası rekabetin tamamen ortadan kalktığını, böylece Algida’nın uyguladığı münhasırlık anlaşmasının rekabeti kısıtladığını değerlendirdi. Aynı zamanda Kurul, Algida ürünlerini bulundurulması zorunlu (must stock) ürünler olarak nitelendirdi ve bu nedenle, rakiplere pazarın neredeyse kapandığı sonucuna ulaşarak 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesinin ihlal edildiğine karar verdi.

Ayrıca Kurul, Unilever’in uyguladığı indirim sistemleri yoluyla fiili münhasırlığa yol açıp açmadığını inceledi. İnceleme esnasında Kurul, hâkim durumdaki bir firma tarafından verilen bu yöndeki indirimlerin; kabin münhasırlığının bulunduğu ve daha çok ürün bulundurulması/satılması adına her seferinde satış noktalarına ek dolap koyulmasının fiziki kapasite (satış alanı-m2) açısından kısıtlı olduğu geleneksel kanalda, fiili münhasırlık etkileri göstereceğinin açık olduğunu belirterek Unilever’in geleneksel kanalda uyguladığı indirimlerin rakiplerinin faaliyetlerinin zorlaştırılması amacını taşıdığı ve bu etkiyi gösterdiği, dolayısıyla Unilever’in söz konusu indirim uygulamalarıyla hâkim durumunu kötüye kullandığı ve 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal ettiği sonucuna vardı.