56 HUKUK POSTASI 2021 tespitlerde bulunulması için ilk olarak sözleşmede hüküm bulunup bulunmadığına bakılması gerekir.4 Bunların yanında EPC sözleşmeleri açısından dünyada en çok kullanılan “model sözleşmeler” olan FIDIC sözleşmeleri aşırı ifa güçlüğü veya mücbir sebep maddeleri yanında kırmızı kitap ve sarı kitap gibi en sık kullanılan basılarında Öngörülemez Fiziksel Şartlar (unforeseeable physical conditions) başlığı altında detaylı bir madde düzenler. Bu 4.12’nci maddede olası bir beklenmeyen fiziksel koşulun ortaya çıkması halinde tarafların ve özellikle yüklenicinin ek süre ve masraf talebine ilişkin detaylı bir düzenleme getirir. Böylece her ne kadar ortaya çıkan hal beklenmese de bu madde ile tarafların bu durumlara hazırlıklı olması ve hem işin yürütülmesi hem de riskin paylaşımı açısından uyuşmazlıkların önlenmesi adına önemli bir önlem alınmış olunuyor.5 Bunun yanında yine aynı model sözleşmelerde öngörülemezlik kavramı da “ihaleye teklif sunulması sırasında tecrübeli bir yüklenici tarafından makul şekilde öngörülemez olan” şeklinde tanımlanmıştır.6 Bir diğer FIDIC model sözleşmesi olan gümüş kitapta ise farklı ve daha iş sahibi lehine bir düzenleme yer alır. Gümüş kitabın yine 4.12’nci maddesinde Öngörülemez Zorluklar (unforeseeable difficulties) başlığı altında sözleşmede aksi öngörülmedikçe (a) yüklenicinin yürütülecek işleri etkileyecek riskleri ve sonuçları değerlendirebilecek tüm gerekli bilgiye sahip olduğu, (b) sözleşmenin imzası ile yüklenicinin işlerin tamamlanması için tüm zorlukları öngördüğü ve sorumluluğunu ve masraflarını üstlendiği ve (c) sözleşme bedelinin öngörülemez zorluklar sebebiyle uyarlanmasının talep edilemeyeceği düzenlenir. Bu maddeden de anlaşılabileceği gibi, FIDIC gümüş kitap beklenmeyen hallerde tüm riskin yüklenicinin omuzlarında olacağı bir sözleşmesel düzenleme getirmektedir.7 4 Baysal, s. 93. 5 Bunni, Nael G.: The FIDIC Forms of Contract, 3. Bası, Blackwell Yayınları, s. 528. 6 Bunni, s. 528. 7 Bunni, s. 584-585.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjUzNjE=