53 TİCARET HUKUKU etki etmesi beklenmeyen haller de beklenmeyen hal kavramı içinde değerlendirilebilir.1 Beklenmeyen hal için asıl öngörülemez olanın, bu hallerin ortaya çıkmalarının mümkün olup olmadığından ziyade, meydana gelme olasılığının ne olduğu ve beklenmedik halin ifaya ne ölçüde etki edeceği ve bu hallerin ortaya çıkması durumunda riskin hangi taraf üzerinde olduğu ve sonuçlarının neler olacağıdır.2 Bu nedenlerle, sözleşme imzasından önce ve bazı durumlarda ihaleye teklif vermeden önce özellikle yüklenici tarafından gerekli her türlü araştırmanın mümkün olan en detaylı şekilde yapılması çok önemlidir. Bu yapılacak araştırma uluslararası sözleşme dilinde “due diligence” olarak adlandırılır. Bu due diligence çalışmasının asıl amacı önemli risk faktörlerinin belirlenmesi ve sözleşmenin risk dağılımının taraflar arasında ne şekilde kaleme alınacağı ve bu risk faktörlerinin ifa sırasında ortaya çıkması halinde yürütülen işlere ne şekilde etki edeceği ve bu etkinin sonuçlarının neler olacağının saptanmasıdır. Bunların belirlenebilmesi açısından gerçekleştirilecek en önemli çalışmalar, sözleşmede öngörülen faaliyetlerin ve işlerin yürütüleceği alandaki coğrafi koşullar ve zemin şartlarının incelenmesi, gerek ihale dokümanları arasında yer alan gerekse sözleşeme aşamasında İş Sahibi tarafından paylaşılan verilerin doğruluğunun ve amaca uygunluğunun tespiti ve proje çizim ve tasarımlarım sorumluluk ve yükümlülüklerinin kime ait olacağının belirlenmesidir. Gerçekleştirilen tüm çalışmalara rağmen sözleşme hazırlanırken ve imzalanırken öngörülemeyen ve/veya beklenmeyen halin işlerin yürütülmesi sırasında ortaya çıkması çok olası ve sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Beklenmeyen haller karşında sözleşme adaletini sağla1 Schneider, Micheal E.: “Risk Dağılıma İlişkin Bir Tipoloji: FIDIC Sözleşmeler Serisi Örneği”, içinde Atamer, Yeşim M./ Süzer Baş, Ece/Geisinger, Elliott, Uluslararası İnşaat Sözleşmelerinde Beklenmeyen Hal Kavramı, On İki Levha Yayıncılık, s. 17. 2 Koot, van de Wim: “Teoride ve Uygulamada İş Sahibinin ve Yüklenicinin Due Diligence Ödevi”, içinde Atamer / Süzer Baş / Geisinger, s. 51.
RkJQdWJsaXNoZXIy MjUzNjE=