Hukuk-Postasi-2016

25 TİCARET HUKUKU Şirketler Topluluğunda Karşılıklı İştirak* Prof. Dr. H. Ercüment Erdem Giriş Karşılıklı iştirak genel olarak iki şirketin birbirinin sermayesine katılmasını ifade eder. Türk hukuku dahil çeşitli hukuk düzenlerinde ise bu kavram sermayeye karşılıklı olarak iştirak etme oranının belirli bir yüzdenin üzerinde olduğu hallere özgülenir. Bu yüzdenin altındaki karşılıklı pay sahipliği kanuni düzenlemenin dışında kalır ve herhangi bir sonuç bağlanmaz. Karşılıklı iştirak halindeki şirketlerden birinin diğeri üzerinde hâkimiyet kurduğu veya her iki şirketin de karşılık- lı olarak birbirinin hâkim şirketi olduğu durumlara özel yaptırımlar uygulandığı da görülür. Öğretide iki şirket arasında hâkimiyet ilişkisi bulunmayan durumlar “basit karşılıklı iştirak”, hâkimiyet ilişkisi bu- lunan durumlar ise “nitelikli karşılıklı iştirak” olarak adlandırılır. Bu Hukuk Postası makalesinde basit ve nitelikli karşılıklı iştirake ilişkin Türk Ticaret Kanunu’nda 1 (“TTK”) yer alan düzenlemeler ele alınır. Düzenlemenin Amacı Karşılıklı iştirak, sermayenin korunması ilkesi, finansal tabloların şeffaflığı ve yönetimin bağımsızlığı anlamında çekinceleri beraberinde getirir. Hukuk düzenleri çoğunlukla karşılıklı iştirake cevaz vermekle birlikte, caydırıcılık amaçlarıyla çeşitli yaptırımlar öngörür. TTK m. 197 ve 201’in gerekçesinde, Türk hukukunda öngörülen yaptırımların “sermayenin sulandırılması (köpük sermaye), bilânçonun gerçekliği- nin tereddüt yaratması gibi sorunları önlemeyi” ve “temelde kökenleri aynı olan payların yönetime etkilerini sınırlamayı” amaçladığı belir- tilir. Yine gerekçeye göre, TTK m. 197’nin varlığı her halde hukuka uygunluk garantisi sağlamaz ve özellikle yüksek karşılıklı katılma * Şubat 2016 tarihli Makale 1 RG. 14 Şubat 2011, S. 27846. TTK 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girdi.