Amerikan Yurtdışı Yolsuzluk Faaliyetleri Kanunu ve 2010 İngiliz Rüşvet Kanunu Yabancı Şirketleri Nasıl Etkiler?
Giriş
Uluslararası rüşvetle mücadele uygulamalarına ilişkin iki önemli temel kanun Amerikan Yurtdışı Yolsuzluk Faaliyetleri Kanunu (“AYYFK”) (US Foreign Corrupt Practices Act) ve 2010 İngiliz Rüşvet Kanunu’dur (“2010 İRK”) (UK Bribery Act 2010). AYYFK 1977’de yolsuzluk faaliyetlerini engellemek, dürüst şirketlerin başarılı olmalarını sağlamak ve Amerikan pazarında onurlu bir şekilde eşit fırsatlar yaratmak ve şirketlerin halkın güvenini kazanmaları için yürürlüğe girmiştir[1]. 2010 İRK ise 8 Nisan 2010’da Kraliyet Onayı (Royal Assent) almış ve 1 Temmuz 2011’de AYYFK’ndan yıllar sonra Birleşik Krallık’ta yürürlüğe girmiştir[2].
İşbu Hukuk Postası makalesi AYYFK ve 2010 İRK uyarınca suç çeşitleri, bölgesel uygulama ve cezalara ilişkin genel açıklamalar içermektedir.
Hükümlere ve Suçlara Genel Bakış
2010 İRK
2010 İRK, Birleşik Krallık’ta kurulmuş olan şirketler veya ticari kuruluşlar nezdinde aşağıdaki dört suç türüne bağlı olmak üzere önemli sonuçlar doğurmaktadır:
- Başka bir kişiye rüşvet vermek;
- Bir rüşveti kabul etmek veya rüşvete aracılık etmek;
- Bir kamu görevlisine rüşvet vermek; ve
- Rüşveti engelleyememek (bir şirket için).
AYYFK
AYYFK’nun hükümleri iki genel grup altında kategorize edilebilir:
- Rüşvetle mücadele hükümleri: Bu hükümler Amerikan şahıslarının, şirketlerinin, şirket görevlilerinin, yöneticilerinin, çalışanlarının, temsilcilerinin ve diğer Amerika içerisinde faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişilerin; yolsuz bir şekilde bir yabancı kamu görevlisine bir iş elde etmek veya sürdürmek amacıyla rüşvet vermesini, teklif veya vaat etmesini engelleme amacı güder.
- Muhasebe hükümleri: Bu hükümler ABD Menkul Kıymetler ve Borsalar Komisyonu’na (“MKBK”) (Securities and Exchange Commission) raporlamada bulunan tüm şirketlerin hesaplarının saydamlığının sağlanmasını temin eder. Söz konusu saydamlığın muhafaza edilmesi için şirketlerin;
- İşlemlerini doğru ve adil bir şekilde yansıtan kayıt ve hesaplar tutmaları ve
- Yeterli bir iç denetim mekanizması oluşturma ve muhafaza etmeleri gerekmekir.
Bölgesel Uygulama ve Yetki
2010 İRK
2010 İRK, bir şirket tarafından veya bu şirketi temsilen dünyanın herhangi bir yerinde verilmiş olan rüşvete uygulanacaktır[3].
Başka bir kişiye rüşvet verme, rüşvete aracılık etme, rüşveti kabul etme veya bir kamu görevlisine rüşvet verme suçu, suçu oluşturan herhangi bir fiil veya ihmal;
- Birleşik Krallık’ta gerçekleşir; veya
- Birleşik Krallık’ta gerçekleşmez; fakat
- Fiil veya ihmal, İngiltere’de gerçekleşmiş olsaydı bir suç olacak idiyse, ve
- İlgili kişinin Birleşik Krallık’la ile yakın bir bağı bulunuyor, yani bir Birleşik Krallık vatandaşı, Birleşik Krallık’ta yerleşik bir kişi, Birleşik Krallık’ta kurulmuş bir şirket veya bir İskoç şirketi ise
işlenmiş sayılmaktadır.
Dolayısıyla, 2010 İRK’nun sınır ötesi etkisi bulunmaktadır. Ayrıca, Birleşik Krallık’ta ticari faaliyeti bulunan yabancı şirketlerin yanı sıra yurtdışında faaliyet gösteren Birleşik Krallık şirketlerine de uygulanabilmektedir[4].
AYYFK
AYYFK dünya üzerine herhangi bir yerdeki yasaklanmış fiile uygulanabilmekte ve uygulaması halka açık şirketler, bunların görevlileri, yöneticileri, çalışanları, hissedarları ve temsilcilerini kapsamaktadır. Temsilciler ise üçüncü kişi temsilciler, danışmanlar, dağıtıcılar, ortak girişimde bulunulan iş ortakları ve diğerlerini içerebilmektedir[5].
Bu noktada, AYYFK’nun yolsuzlukla mücadele hükümlerinin ayrıca (kendileri doğrudan veya temsilcileri aracılığıyla) yolsuz bir ödemenin tamamlanması için Amerika’da mevcutken herhangi bir fiilde bulunan yabancı şirket ve kişilere uygulandığının altını çizmek gerekmektedir.
Cezalar
2010 İRK
2010 İRK tahtında temel uygulayıcı kurum Ağır Rüşvet Bürosu’dur (Serious Fraud Office). 2010 İRK’nun herhangi bir ihlalinde aşağıdaki cezalar uygulanacaktır:
- Şahıslar sınırsız para cezası ve/veya on yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir;
- Şirketler sınırsız para cezasına çarptırılabilir ve İngiltere’de kamu ihalelerine katılmaktan men edilebilir; ve,
- Yönetim kurulu üyelerinin ayrıca iki ila on beş yıl boyunca yönetim kurulu üyeliği yapmaları yasaklanabilir[6].
AYYFK
MKBK ve Adalet Bakanlığı, AYYFK’nun uygulanması için ortak olarak sorumludur. AYYFK’nun ihlalleri için öngörülmüş cezalar ciddi olabilmektedir; çünkü MKBK şirketlere, görevlilerine, yönetim kurulu üyelerine, çalışanlarına, hissedarlarına ve temsilcilerine rüşvetle mücadele ve muhasebe hükümlerinin ihlali nedeniyle kamu davası açabilmektedir.
AYYFK’nu ihlal etmiş olan şirket ve şahıslar, kanuna aykırı bu kazançlarını, hüküm öncesi faizi ve ciddi cezalar ile birlikte geri ödemek zorunda kalabilirler. Şirketler ayrıca bağımsız danışmanlık almak zorunda bırakılabilirler[7].
Sonuç
Birleşik Krallık rüşvetle mücadele rejimi dünya üzerindeki en sıkı rejimlerden biri olup Amerikan yolsuzlukla mücadele uygulamasından çok daha geniş kapsamlıdır. Öte yandan, hem 2010 İRK hem de AYYFK’nin uluslararası yolsuzlukla mücadele kapsamında özellikle söz konusu şirketlerin faaliyet alanları bakımından uluslararası uygulaması bulunmaktadır. Bu nedenle, Amerikan veya Birleşik Krallık şirketi olmayan şirketler de uluslararası ticari faaliyetleri bakımından bu düzenlemelerin farkında olmalıdırlar. Hem 2010 İRK hem de AYYFK, ayrca şirketleri temsilen hareket eden üçüncü kişiler, bu şirketlerin çalışanları, yönetim kurulu üyeleri ve hissedarlarını da ilgilendirmektedir.
[1] Lexis PSL, Corporate Crime, Bribery, corruption, sanctions and export controls; Bribery, The Foreign Corrupt Practices Act—background, https://www.lexisnexis.com/uk/lexispsl/corporatecrime/document/391423/5M8R-9JC1-F188-325G-00000-00/The-Foreign-Corrupt-Practices-Act%E2%80%94background.
[2] Lissack & Horlick on Bribery > Chapter 12 The international perspective: lessons from US authorities" enforcement of the Foreign Corrupt Practices Act > B History and summary of the FCPA.
[3] Lexis PSL Corporate Crime Bribery, corruption, sanctions and export controls; Bribery > The Bribery Act 2010
[4] Lexis PSL, Commercial, Bribery and corruption regulation; Bribery and corruption regulation, The US Foreign Corrupt Practices Act and the UK Bribery Act 2010 compared
https://www.lexisnexis.com/uk/lexispsl/commercial/document/391423/55MD-0YK1-F188-308C.
[5] US Securities and Exchange Commission, Foreign Corrupt Practices Act,
https://www.sec.gov/spotlight/foreign-corrupt-practices-act.shtml.
[6] Lexis PSL, Corporate Crime, Bribery, corruption, sanctions and export controls; Bribery, Best practices in FCPA investigations — checklist
https://www.lexisnexis.com/uk/lexispsl/corporatecrime/document/391423/5MJN-2M81-F188-31GY
[7] US Securities and Exchange Commission, Foreign Corrupt Practices Act: https://www.sec.gov/spotlight/foreign-corrupt-practices-act.shtml.
Bu makalenin tüm hakları saklıdır. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın bu makale kullanılamaz, çoğaltılamaz, kopyalanamaz, yayımlanamaz, dağıtılamaz veya başka bir suretle yayılamaz. Kaynak gösterilmeksizin veya Erdem & Erdem’in yazılı izni alınmaksızın oluşturulan içerikler takip edilmekte olup, hak ihlalinin tespiti halinde yasal yollara başvurulacaktır.
Diğer İçerikler
